در بسیاری از نیروگاه‌های خورشیدی و به ویژه در پروژه‌های زیر ۱۰۰ کیلووات، نگهداری نیروگاه به شکل برنامه‌ریزی شده و علمی انجام نمی‌شود. اپراتور‌هایی که بدون آموزش تخصصی وارد حوزه بهره‌برداری می‌شوند، ناخواسته با انجام رویه‌های اشتباه، به تجهیزات آسیب وارد می‌کنند.
نگهداری غیراصولی موجب افزایش نرخ خرابی اینورترها، افت راندمان ماژول‌ها و حتی خطرات ایمنی مانند آتش‌سوزی در تابلو‌های DC می‌شود. این موضوع در نیروگاه‌های خورشیدی داخل کشور مشهود است؛ جایی که بسیاری از اپراتور‌ها فاقد دانش مانیتورینگ دقیق و تحلیل داده‌های تولید انرژی هستند.
بهره‌برداری بهینه از نیروگاه خورشیدی، نیازمند ترکیبی از دانش فنی، تحلیل داده‌محور و اجرای دقیق فرآیند‌های نگهداری است. با این حال، در بسیاری از پروژه‌ها، خطاهای اپراتوری پنهان و تکرارشونده، موجب افت بهره‌وری، افزایش استهلاک تجهیزات و کاهش عمر مفید سیستم می‌شوند. در ادامه به ۵ مورد از خطاهای اپراتوری رایج و راهکار‌های پیشنهادی برای پیشگیری از آنها اشاره شده است:
یکی از مهم‌ترین دلایل بروز خطاهای نگهداری، نداشتن دانش فنی کافی اپراتور‌ها درباره مشخصات و عملکرد تجهیزات کلیدی مانند اینورترها، تابلو‌های DC/AC و سیستم‌های مانیتورینگ است. بسیاری از اشتباهات ناشی از تعمیرات یا تنظیمات نادرست، به دلیل عدم مطالعه دقیق دفترچه‌های فنی (O&M Manuals) و نبود آموزش تخصصی رخ می‌دهد. این ضعف دانش موجب افزایش ریسک خرابی تجهیزات، کاهش راندمان و حتی تهدید ایمنی می‌شود.
راهکار فنی: برگزاری دوره‌های آموزشی تخصصی و عملی‌محور پیش از شروع بهره‌برداری، تاکید بر بهره‌گیری مستمر از مستندات فنی و پروتکل‌های نگهداری سازنده (O&M Manuals)، پیاده‌سازی نظام ممیزی فنی و ارزیابی مستمر عملکرد اپراتور‌ها جهت تضمین تطابق فعالیت‌ها با استاندارد‌های کیفی و ایمنی.
وابستگی مطلق بر بازدید‌های بصری و بررسی‌های چشمی، بدون تحلیل داده‌های ثبت شده توسط دیتالاگر‌ها و سیستم SCADA، یکی از خطاهای رایج در نیروگاه‌های خورشیدی کوچک و متوسط است. به عنوان مثال، بروز نقاط داغ (Hot Spots) در یک استرینگ یا کاهش ناگهانی توان در آرایه خاصی، ممکن است در ظاهر مشخص نباشد، اما در تحلیل مقادیر جریان و ولتاژ استرینگ‌ها یا روند تولید روزانه قابل شناسایی است.
راهکار فنی: پیاده‌سازی الگوریتم‌های مانیتورینگ مبتنی بر KPI (مانند PR، CUF، IRR deviation)، تعیین آستانه‌های انحراف و آموزش اپراتور‌ها در زمینه تفسیر نمودار‌های پارامتری می‌تواند به کشف خطاها و جلوگیری از خاموشی‌های ناخواسته کمک کند.
در بسیاری از سایت‌های خورشیدی، برنامه تمیزکاری بر اساس زمان‌بندی ثابت (به طور مثال ماهیانه) و بدون توجه به میزان گرد و غبار یا اقلیم محلی انجام می‌شود. استفاده از برس‌های سخت، آب با میزان سختی بالا، یا شوینده‌های صنعتی غیراستاندارد نیز منجر به آسیب سطحی ماژول‌ها و کاهش ضریب جذب نور می‌شود. این مسئله در مناطق خشک و صنعتی می‌تواند تا ۱۵% موجب کاهش راندمان شود.
راهکار فنی: استفاده از سنسور‌های آلودگی نوری (Soiling Sensors) برای تعیین زمان بهینه شست‌وشو، تعریف KPI برای تأثیر آلودگی بر ضریب عملکرد (PR)، به کارگیری ربات‌های شست‌وشو در نیروگاه‌های بزرگ و همچنین انجام کنترل کیفی دوره‌ای بر عملکرد تیم تمیزکاری توصیه می‌شود.
در برخی از پروژه‌های خورشیدی، تست مقاومت الکتریکی چاه ارت به صورت دوره‌ای انجام نمی‌شود یا اینکه تست پایشگر سلامت SPD فقط در زمان بروز حادثه بررسی می‌شود. عدم عملکرد صحیح سیستم ارت و SPD در صورت وقوع صاعقه یا موج ولتاژ ناشی از خطاهای شبکه‌ای، می‌تواند به تخریب اینورتر، سوختن تابلو‌های DC یا حتی آتش‌سوزی منجر شود.
راهکار فنی: بازرسی فصلی سیستم ارت با دستگاه ارت تستر (روش سه‌پین یا افت ولتاژ)، تست پایشگر سلامت SPD با ابزار‌های مخصوص، استفاده از پایشگر سلامت SPD و ثبت نتایج تست‌ها در سامانه دیجیتال نگهداری نیروگاه (CMMS)، از الزامات کلیدی نگهداری این بخش محسوب می‌شود.
در بسیاری از سایت‌های خورشیدی، داده‌های نگهداری به صورت پراکنده یا سنتی ثبت می‌شود و فاقد پیوستگی و قابلیت تحلیل است. این موضوع باعث می‌شود تا خرابی‌های تکرارشونده، تأخیر در رفع خطاها و ضعف در شناسایی نقاط بحرانی باز هم تکرار شوند.
راهکار فنی: پیاده‌سازی سامانه گزارش‌دهی متمرکز مبتنی بر نرم‌افزار CMMS یا ERP، تعریف ساختار استاندارد گزارش‌دهی (نوع خطا، زمان، محل، اقدام اصلاحی)، تهیه داشبورد‌های مدیریتی برای رصد شاخص‌های MTTR و FR، ایجاد فرآیند بازخوردگیری از اپراتور‌ها و تکنسین‌ها برای بهبود فرآیند نگهداری توصیه می‌شود.
نگهداری اصولی نیروگاه خورشیدی، ضمن حفظ پایداری تولید و راندمان بالا، باعث کاهش استهلاک تجهیزات و هزینه‌های پیش‌بینی نشده می‌شود. تجربه پروژه‌های مختلف نشان می‌دهد که ضعف دانش فنی اپراتور‌ها و نبود نظام پایش و مستندسازی، از مهم‌ترین دلایل بروز خطاهای بهره‌برداری هستند.
برای ارتقای سطح نگهداری نیروگاه‌های خورشیدی، راهکار‌هایی مانند اجرای برنامه‌های آموزشی دوره‌ای، تجهیز نیروگاه به سیستم‌های پایش دیجیتال (مانند CMMS)، اجرای تست‌های دوره‌ای فنی و بهره‌گیری از داده‌های SCADA و دیتالاگر به عنوان ابزار تحلیلی ضروری است. سرمایه‌گذاری در آموزش و استانداردسازی فرآیند‌های (O&M Manuals)، مهم‌ترین راهبرد برای جلوگیری از آسیب‌های ناشی از خطاهای انسانی و حفظ عملکرد بهینه نیروگاه در بلندمدت خواهد بود.
ارسال نظر
خبرهای مرتبط 
آموزش خورشیدی 