با ابلاغ نسخه جدید کد شبکه ویژه نیروگاههای تجدیدپذیر مبتنی بر اینورتر (کد شبکه IETR-1901)، مجموعهای از الزامات فنی و کنترلی تازه و سختگیرانه برای اتصال نیروگاههای خورشیدی به شبکه سراسری برق اعلام شده است. این تغییرات، نسبت به دستورالعملهای پیشین، جامعتر، دقیقتر و در بسیاری موارد الزامآورتر هستند. هدف اصلی آنها افزایش پایداری شبکه و ایجاد هماهنگی بیشتر میان رشد برق خورشیدی و شرایط فنی شبکه است. اما این ابلاغ همزمان میتواند پیامدهای مثبت و چالشهای اقتصادی برای سرمایهگذاران ایجاد کند.
در این مقاله، مهمترین مفاد ابلاغ جدید، تفاوت آن با نسخههای قبلی و اثرات آن بر توسعه انرژی خورشیدی در ایران بررسی میشود.
کد شبکه جدید، نیروگاههای تجدیدپذیر را بر اساس توان نامی در نقطه اندازهگیری به شش گروه دستهبندی میکند:
A1: بالای 100 مگاوات
A2: بین 50 تا 100 مگاوات
B1: بین 25 تا 50 مگاوات
B2: بین 7 تا 25 مگاوات
C1: بین 1 تا 7 مگاوات
C2: کمتر از 1 مگاوات
این دستهبندی، پایه تمامی الزامات طراحی، کنترل، مطالعات اتصال و الزامات بهرهبرداری است.
یکی از تغییرات مهم نسبت به دورههای قبل، الزام نصب سیستم ذخیرهسازی انرژی (باتری/BESS) برای نیروگاههای گروه A1 است.
هدف از این الزام:
افزایش توانایی نیروگاه در کنترل فرکانس
حفظ پایداری توان خروجی
جبران نوسانات تولید خورشیدی
مشارکت مؤثر در بازیابی فرکانس شبکه
در حالی که در مقررات قبلی الزام سراسری برای نصب باتری وجود نداشت، اکنون نیروگاههای بزرگ بدون این تجهیز امکان اخذ تأییدیه اتصال را نخواهند داشت.
نسخه جدید کد شبکه، استفاده از کنترل مرکزی نیروگاه (PPC) را برای نیروگاههای متوسط و بزرگ الزامی کرده است.
PPC وظیفه دارد:
کنترل ولتاژ در نقطه اتصال
تنظیم توان اکتیو و راکتیو
اعمال ضریب توان
اجرای نرخ تغییرات تولید
دریافت و اجرای فرمانهای مرکز کنترل شبکه
هماهنگسازی عملکرد چندین اینورتر بهصورت یکپارچه
این الزام در نسخههای قبلی کمتر صریح یا سختگیرانه بود، اما اکنون به یکی از شروط اصلی اتصال تبدیل شده است.
کد شبکه جدید تأکید ویژهای بر نقش نیروگاههای تجدیدپذیر در پایداری و بازیابی شبکه در زمان وقوع شرایط اضطراری دارد. مهمترین موارد عبارتاند از:
نیروگاه در هنگام افت یا افزایش شدید ولتاژ نباید از شبکه جدا شود و باید متناسب با مشخصههای تعریفشده به کار ادامه دهد.
نیروگاه باید در شرایط کمفرکانسی یا پرفرکانسی متصل بماند و توان خود را تحت کنترل نگه دارد.
این بند یکی از تفاوتهای مهم با گذشته است. نیروگاه باید:
در کنترل اولیه و ثانویه فرکانس مشارکت داشته باشد
هنگام افت شدید فرکانس به پایداری شبکه کمک کند
در فرآیند بازیابی فرکانس (بعد از بحران) نقش فعال ایفا کند
این الزام عملاً نیروگاه خورشیدی را از یک واحد تولیدی ساده، به یک بازیگر فعال پایداری شبکه تبدیل میکند.
در نسخه جدید، نیروگاهها موظف شدهاند:
هنگام افت ولتاژ، توان راکتیو تزریق کنند
هنگام افزایش ولتاژ، توان راکتیو جذب کنند
این بند در نسخههای قدیمیتر کمتر الزامآور بود، اما اکنون برای پایداری ولتاژ، شرط اصلی اتصال محسوب میشود.
کد شبکه جدید مجموعهای از مطالعات دقیقتر را برای نیروگاهها الزامی کرده است:
مطالعات اتصال کوتاه
پخش بار
مطالعات دینامیکی و گذرا
مطالعات EMT برای پروژههای بزرگ
بررسی پایداری ولتاژ و فرکانس
هماهنگی حفاظت
تستهای کارخانهای و میدانی پیش از بهرهبرداری
این بخش نسبت به نسخههای قدیم کاملتر و فنیتر شده است.
بر اساس مقایسه با رویههای گذشته، مهمترین تغییرات شامل:
اجبار باتری برای گروه A1
اجبار PPC برای گروههای بزرگ و متوسط
نقش جدید نیروگاهها در بازیابی فرکانس شبکه
الزام صریح به تزریق و جذب توان راکتیو در شرایط غیرعادی
افزایش عمق و گستره مطالعات اتصال
تستهای دقیقتر و نظارت شدیدتر بر مدلسازی و عملکرد نیروگاه
این تغییرات استانداردهای اتصال نیروگاههای خورشیدی را یک سطح بالاتر بردهاند.
در شرایط کنونی صنعت برق و تجدیدپذیر ایران، این ابلاغ هم مزایا و هم چالشهایی به همراه دارد.
افزایش پایداری شبکه: با الزام راکتیو، PPC و حضور در کنترل فرکانس، نیروگاههای خورشیدی نقش پایداریبخش پیدا میکنند.
کیفیت توان بهتر و کاهش ریسک خاموشی: حضور فعال نیروگاهها در ریکاوری فرکانس مانع تکرار بحرانهای فرکانسی میشود.
ارتقای استاندارد فنی پروژهها: پروژهها با فناوریهای بهتر، کنترلپذیری بالاتر و هماهنگی بیشتر به شبکه متصل میشوند.
همسویی با استانداردهای جهانی: بسیاری از کشورها نیز در سالهای اخیر استانداردهای اتصال منابع اینورتری را سختتر کردهاند.
افزایش هزینه اولیه پروژهها: الزام باتری برای A1 و تجهیزات کنترلی پیشرفته میتواند هزینه ساخت نیروگاهها را بالا ببرد.
پیچیدگی فنی بیشتر: سرمایهگذاران به تیمهای متخصصتر، مطالعات عمیقتر و تجهیزات پیچیدهتر نیاز دارند.
طولانیتر شدن فرایند اتصال: تستها، مطالعات و هماهنگی با شبکه ممکن است زمان اتصال را افزایش دهد.
فشار بر سرمایهگذاران کوچک: برخی پروژههای کوچک ممکن است با هزینهها و الزامات فنی سنگین مواجه شوند.
پاسخ یکخطی ندارد.
این ابلاغ از لحاظ فنی کاملاً مثبت و ضروری است و پایداری شبکه را افزایش میدهد. اما از نظر اقتصادی و اجرایی، بدون همراهی سیاستهای حمایتی میتواند روند رشد سریع نیروگاههای خورشیدی را کند کند.
در بهترین حالت:
اگر همزمان با این الزامها، مشوقها و تسهیلات لازم ارائه شود (بهخصوص برای باتری و تجهیزات کنترلی)، ابلاغ جدید میتواند به ارتقای کیفیت و سرعت توسعه تجدیدپذیرها کمک کند.
در بدترین حالت:
بدون حمایت مالی و سیاستی، الزامات سختگیرانه ممکن است سرمایهگذاری را کاهش دهد و روند توسعه را کند نماید.
ابلاغ جدید کد شبکه اتصال نیروگاههای خورشیدی، یکی از مهمترین نقاط عطف در مقرراتگذاری حوزه تجدیدپذیر ایران است. این سند، نیروگاههای خورشیدی را از واحدهای تولید مستقل، به بخش فعالی از مدیریت پایداری شبکه تبدیل میکند.
استانداردها سختگیرانهتر شدهاند، اما به سمت همسویی با روند جهانی حرکت کردهاند.
آنچه آینده این سیاست را تعیین میکند نه فقط الزامات فنی، بلکه نحوه اجرای آن، میزان حمایتها و سرعت پاسخگویی دستگاههای مسئول خواهد بود.
در صورت اجرای هوشمندانه، این ابلاغ میتواند پایهگذار شبکهای پایدار و توسعهای مطمئنتر برای انرژی خورشیدی در ایران باشد.
برای مشاهده و دانلود کامل سند «کد شبکه: الزامات فنی اتصال نیروگاههای اینورتری به شبکه» اینجا کلیک کنید.
ارسال نظر
برق خورشیدی 
خبرهای مرتبط
