در سال‌های اخیر، سرمایه‌گذاری در انرژی خورشیدی به یکی از گزینه‌های جذاب و پایدار اقتصادی در کشور تبدیل شده است. نیروگاه‌های خورشیدی ۱ مگاواتی به دلیل بازدهی مناسب و حمایت‌های دولتی، فرصت قابل‌توجهی برای سرمایه‌گذاران فراهم می‌کند. در این مطلب به بررسی هزینه‌های احداث، مدل‌های درآمدزایی و زمان بازگشت سرمایه یک نیروگاه ۱ مگاواتی پرداخته می‌شود.
احداث یک نیروگاه خورشیدی در مقیاس ۱ مگاوات، یک پروژه زیرساختی بزرگ محسوب می‌شود که شامل هزینه‌های متعددی است. اصلی‌ترین بخش سرمایه‌گذاری، مربوط به تجهیزات کلیدی مانند پنل‌های خورشیدی، اینورترها، سازه‌ها، کابل‌ها و سیستم‌های حفاظتی است.
با توجه به نوسانات نرخ ارز و وابستگی عمده تجهیزات به واردات، هزینه احداث این نیروگاه به صورت دلاری محاسبه می‌شود. بر اساس اطلاعات موجود، هزینه احداث یک نیروگاه خورشیدی ۱ مگاواتی با استفاده از تجهیزات باکیفیت خارجی، حدود ۴۱۰ هزار دلار برآورد می‌شود. با فرض نرخ ارز ترجیحی (سامانه ETS) حدود ۷۲ هزار تومان به ازای هر دلار، سرمایه‌گذاری اولیه به شرح زیر محاسبه می‌شود:
۲۹.۵۲ میلیارد تومان = ۷۲،۰۰۰ دلار/تومان × ۴۱۰،۰۰۰ دلار = هزینه سرمایه‌گذاری اولیه
علاوه بر این، هزینه‌های جانبی دیگری نیز وجود دارد که باید در نظر گرفته شود:
زمین مورد نیاز: احداث یک نیروگاه ۱ مگاواتی به زمینی در حدود ۱.۵ هکتار نیاز دارد. هزینه زمین بسته به موقعیت مکانی (محدوده شهرک‌های صنعتی یا زمین‌های کشاورزی) متفاوت خواهد بود.
هزینه‌های مجوز و اداری: دریافت پروانه احداث از سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری انرژی برق (ساتبا) و سایر مجوز‌های مربوطه، هزینه‌هایی را به همراه دارد.
هزینه‌های احداث و نصب: شامل دستمزد پیمانکاران، آماده‌سازی زمین و نصب تجهیزات.
هزینه‌های نگهداری سالانه و کاهش بازدهی پنل‌ها: این هزینه به طور میانگین حدود ۲.۵ درصد از کل سرمایه‌گذاری اولیه در سال درنظر گرفته می‌شود و شامل مواردی مانند شستشوی پنل‌ها، بازرسی‌های دوره‌ای، بیمه و کاهش بازدهی پنل‌ها (حدود ۰.۷ درصد در سال) است.
برای اطلاعات بیشتر، مقاله‌ای در دکتر سولار با عنوان «قیمت برق خورشیدی ۱۴۰۴؛ هزینه، درآمد و بازگشت سرمایه نیروگاه‌های خورشیدی» هزینه‌های احداث (از پنل، اینورتر، ساخت استراکچر، کابل‌ها و تجهیزات جانبی تا مجوز و زمین) را به‌تفکیک ظرفیت نیروگاه (خانگی تا صنعتی) ارائه می‌دهد.
برای درک بهتر نرخ افت عملکردی، مقاله «Photovoltaic Degradation Rates — An Analytical Review» از NREL نرخ‌های افت (degradation) توان ماژول‌ها و سیستم‌های فتوولتائیک را طی زمان بررسی می‌کند؛ نتایج نشان می‌دهد که میانگین نرخ افت حدود ۰.۸٪ در سال و میانه حدود ۰.۵٪ در سال است، و بیشتر ماژول‌ها و سیستم‌ها افت کمتر از ۱٪ در سال دارند.
همچنین مقاله «?Solar Panel Degradation: How Does it Impact Savings» در EnergySage توضیح می‌دهد که پنل‌های خورشیدی به طور طبیعی با گذشت زمان دچار افت توان می‌شوند، اما این کاهش عملکرد به قدری آهسته است که در طول ۲۵ سال، بیشتر پنل‌ها هنوز حداقل ۸۰٪ از توان اولیه خود را تولید می‌کنند.
درآمد نیروگاه خورشیدی از طریق فروش برق تولیدی به شبکه سراسری به دست می‌آید. در حال حاضر، سه مدل اصلی برای فروش برق نیروگاه‌های خورشیدی ۱ مگاواتی در کشور وجود دارد که هر یک دارای شرایط، نرخ‌ها و مزایای خاص خود است.
این قرارداد که توسط ساتبا و وزارت نیرو ارائه می‌شود، یکی از رایج‌ترین و کم‌ریسک‌ترین روش‌های سرمایه‌گذاری است. در این مدل، برق تولیدی به مدت ۲۰ سال با یک نرخ تضمینی و از پیش تعیین‌شده به دولت فروخته می‌شود. درآمد حاصل از این قرارداد، به صورت ریالی و مطابق با نرخ‌های ابلاغی ساتبا پرداخت می‌شود که سالانه بر اساس نرخ تورم تعدیل می‌گردد.
درآمد سالانه (بر اساس محاسبات تقریبی): ۵.۵ میلیارد تومان
هزینه نگهداری و کاهش بازدهی پنل‌ها معادل ۲.۵ درصد از کل سرمایه‌گذاری اولیه: ۰.۷۳۸ میلیارد تومان
درآمد خالص سالانه: ۴.۷۶ میلیارد تومان
• مزیت: ثبات و تضمین درآمد ۲۰ ساله، عدم تأثیرپذیری از نوسانات بازار برق و کاهش ریسک سرمایه‌گذاری.
این مدل، با هدف تشویق سرمایه‌گذاری‌های خارجی و حفاظت از سرمایه‌گذار در برابر نوسانات نرخ ارز طراحی شده است. بر اساس این قرارداد، فروش برق به مدت ۴ سال به صورت ارزی و با نرخ ثابت به دلار تضمین می‌شود. این روش، ریسک سرمایه‌گذاری را برای سرمایه‌گذاران خارجی یا داخلی که نگران کاهش ارزش پول ملی هستند، به حداقل می‌رساند.
درآمد سالانه (بر اساس محاسبات تقریبی): ۱۰۰ هزار دلار = ۷.۲ میلیارد تومان
هزینه نگهداری و کاهش بازدهی پنل‌ها معادل ۲.۵ درصد از کل سرمایه‌گذاری اولیه: ۰.۷۳۸ میلیارد تومان
درآمد خالص سالانه: ۶.۴۶ میلیارد تومان
• مزیت: حفاظت کامل از ارزش درآمد در برابر تورم و نوسانات ارزی.
این مدل برای سرمایه‌گذارانی که به دنبال سود بیشتر و ریسک‌پذیری بالاتر هستند، جذاب است. در این شیوه، برق تولیدی نیروگاه به صورت مستقیم در بورس انرژی و به صنایع بزرگ با مصرف بالا فروخته می‌شود. قیمت برق در این بازار، بر اساس عرضه و تقاضا تعیین می‌شود و معمولاً از نرخ خرید تضمینی دولتی بالاتر است.
درآمد سالانه (بر اساس محاسبات تقریبی): ۷.۵ میلیارد تومان
هزینه نگهداری و کاهش بازدهی پنل‌ها معادل ۲.۵ درصد از کل سرمایه‌گذاری اولیه: ۰.۷۳۸ میلیارد تومان
درآمد خالص سالانه: ۶.۷۶ میلیارد تومان
• مزیت: پتانسیل درآمدزایی بالاتر از قرارداد‌های خرید تضمینی.
• محدودیت: ریسک نوسانات بازار و عدم تضمین درآمد ثابت.
با داشتن اطلاعات مربوط به سرمایه‌گذاری اولیه و درآمد سالانه، می‌توان زمان بازگشت سرمایه را برای هر سه مدل فروش برق و درآمدزایی محاسبه کرد. برای این کار، هزینه اولیه را بر درآمد سالانه تقسیم می‌کنیم.
سرمایه‌گذاری اولیه: ۲۹.۵۲ میلیارد تومان
درآمد خالص سالانه: ۴.۷۶ میلیارد تومان
۶.۲ سال = سال/۴.۷۶ میلیارد تومان ÷ ۲۹.۵۲ میلیارد تومان = زمان بازگشت سرمایه
در این مدل، سرمایه‌گذار می‌تواند انتظار داشته باشد که در حدود ۶ سال و ۲.۵ ماه، کل سرمایه اولیه خود را بازیابی کند.
درآمد خالص سالانه: ۶.۴۶ میلیارد تومان (با نرخ دلار ترجیحی ۷۲،۰۰۰ تومانی)
۴.۶ سال = سال/۶.۴۶ میلیارد تومان ÷ ۲۹.۵۲ میلیارد تومان = زمان بازگشت سرمایه
این مدل، به دلیل نرخ درآمد بالاتر (بر مبنای ارز)، زمان بازگشت سرمایه را به حدود ۴ سال و ۷ ماه کاهش می‌دهد که یک بازدهی جذاب محسوب می‌شود.
درآمد خالص سالانه: ۶.۷۶ میلیارد تومان
۴.۳ سال = سال/۶.۷۶ میلیارد تومان ÷ ۲۹.۵۲ میلیارد تومان = زمان بازگشت سرمایه
این مدل، کوتاه‌ترین زمان بازگشت سرمایه را به همراه دارد و در شرایط بازار پایدار می‌تواند در مدت زمان حدود ۴ سال و ۴ ماه، سرمایه اولیه را برگرداند.
در جدول زیر، مدت زمان تقریبی بازگشت سرمایه برای سه روش فروش برق نیروگاه خورشدی ۱ مگاولتی آمده است. این مقایسه امکان می‌دهد تا با بررسی ریسک و بازدهی هر روش، تصمیم بهینه برای سرمایه‌گذاری و نحوه درآمدزایی مناسب اتخاذ شود. نرخ ارز ترجیحی (سامانه ETS) حدود ۷۲ هزار تومان به ازای هر دلار درنظر گرفته شده است. درآمد خالص سالانه، درآمد پس از کسر هزینه‌های نگهداری و کاهش راندمان سالانه است.
| مدل فروش برق | درآمد سالانه | درآمد خالص سالانه | زمان بازگشت سرمایه (سال) | توضیح |
| قرارداد خرید تضمینی (ماده ۶۱) – مدل ریالی | ۵.۵ میلیارد تومان | ۴.۷۶ میلیارد تومان | ۶.۲ | درآمد ثابت و تضمینی ۲۰ ساله، کم‌ریسک |
| قرارداد خرید تضمینی (ماده ۱۲) – مدل ارزی | ۱۰۰ هزار دلار (۷.۲ میلیارد تومان) | ۶.۴۶ میلیارد تومان | ۴.۶ | درآمد ارزی، حفاظت در برابر نوسانات نرخ ارز |
| فروش در تابلوی سبز بورس انرژی | ۷.۵ میلیارد تومان | ۶.۷۶ میلیارد تومان | ۴.۳ | پتانسیل درآمد بالا، اما با ریسک نوسانات بازار |
سرمایه‌گذاری در احداث یک نیروگاه خورشیدی ۱ مگاواتی در کشور، یک فرصت اقتصادی قابل توجه با پتانسیل بازگشت سرمایه سریع است. با توجه به محاسبات انجام‌شده، زمان بازگشت سرمایه این پروژه بین ۴.۳ تا ۶.۲ سال برآورد می‌شود که در مقایسه با بسیاری از سرمایه‌گذاری‌های دیگر، جذاب است. انتخاب مدل درآمدزایی، به استراتژی و میزان ریسک‌پذیری سرمایه‌گذار بستگی دارد:
• قرارداد خرید تضمینی (ماده ۶۱): برای سرمایه‌گذارانی که به دنبال امنیت و ثبات بلندمدت هستند، گزینه ایده‌آلی است.
• قرارداد ارزی (ماده ۱۲): ریسک نوسانات ارزی را از بین می‌برد و بازدهی سریعتری را وعده می‌دهد.
• بورس انرژی: برای سرمایه‌گذاران با ریسک‌پذیری بالاتر، پتانسیل سودآوری بیشتری را فراهم می‌کند.
درمجموع، احداث نیروگاه خورشیدی ۱ مگاواتی با درآمد پایدار و دوره بازگشت سرمایه کوتاه، یک فرصت سرمایه‌گذاری هوشمندانه در بازار انرژی‌های تجدیدپذیر است.
ارسال نظر
آموزش خورشیدی 
خبرهای مرتبط